درآمدهای نفتی باعث ایجاد تورم می‌شود؟
تاریخ انتشار: ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۹۲۲۳۶
یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که وجود درآمدهای نفتی برخلاف تلقی‌های رایج نه تنها اثر تورمی ندارد، بلکه باعث کاهش قدرت تورم‌زایی نقدینگی نیز می‌شود. مطالعه‌ای که در پژوهشکده پولی و بانکی انجام شده است، نشان می‌دهد که افزایش درآمدهای نفتی و افزایش نسبت واردات به GDP می‌تواند اثرگذاری رشد نقدینگی بر تورم را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به گزارش دنیای اقتصاد، این نتایج برخلاف دیدگاه‌های متداول است که ذات داشتن درآمدهای نفتی را باعث افزایش تورم عنوان می‌کنند. طبق بررسی‌های این پژوهش مهم‌ترین عامل ایجادکننده تورم در کشور رشد نقدینگی است، اما مساله مهمی که در این پژوهش به آن پاسخ داده شده، این است که چه عاملی باعث اختلاف ایجادشده مابین نرخ رشد نقدینگی و نرخ تورم در ایران است؟ اختلاف مابین نرخ رشد نقدینگی و تورم در میان ۱۴کشور نفتی مورد بررسی طبق داده‌های مربوط به ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۰ حدود ۷درصد ارزیابی می‌شود.
طبق بررسی‌ها این اختلاف در کشورهای نفتی در سال‌هایی که درآمد نفتی بیشتر است، بیشتر می‌شود و برای مثال در ایران دهه۱۳۵۰ یا ۱۳۸۰ به بیش از ۱۰درصد می‌رسد. نکته جالب در این پژوهش این است که مکانیزم اثرگذاری افزایش نسبت واردات بر GDP به سمت تقاضای پول در کنار عرضه پول توجه دارد. بنابراین نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که وجود درآمدهای نفتی، فی‌نفسه عاملی برای وجود تورم نیست، بلکه به نظر می‌رسد که عدم توازن میان منابع و هزینه‌های دولت در قالب کسری بودجه که دلیل رشد طولانی‌مدت نقدینگی است، عاملی برای ایجاد تورم مزمن در کشورها است.
یک مطالعه پژوهشی با استفاده از داده‌های ۱۴ کشور نفتی در بازه ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۰ اثر رشد نقدینگی بر تورم در کشورهای نفتی و مکانیسم‌های این اثرگذاری را مورد بررسی قرار داده است. بر اساس نتایج این مطالعه، اثر رشد نقدینگی بر تورم در کشورهای نفتی هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت مثبت و معنی‌دار بوده است. افزایش نسبت واردات چه در کوتاه‌مدت و چه در بلندمدت می‌تواند اثر رشد نقدینگی بر تورم را کاهش دهد. همچنین رشد درآمدهای نفتی نیز در بلندمدت اثر تورمی رشد نقدینگی را کاهش می‌دهد. در حقیقت مکانیسم اثرگذاری درآمدهای نفتی در تضعیف قدرت تورم‌زایی رشد نقدینگی با مکانیسم اثرگذاری رشد واردات بر کاهش قدرت تورم‌زایی رشد نقدینگی مرتبط است.
افزایش عرضه کالاهای وارداتی (ناشی از رشد درآمدهای نفتی) با افزایش تقاضا برای پول داخلی بخشی از قدرت تورم‌زایی نقدینگی را خنثی می‌کند. این موضوع برخلاف یافته‌های دیدگاهی است که افزایش درآمدهای نفتی را یکی از عوامل ایجاد تورم و بروز بیماری هلندی می‌داند. این مطالعه با عنوان «اثر واردات بر رابطه رشد نقدینگی و تورم آن در کشورهای نفتی» توسط سجاد ابراهیمی، استادیار پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، انجام شده است.
مساله بیماری هلندیدر علم اقتصاد، بیماری هلندی رابطه عِلّی ظاهری بین افزایش توسعه یک بخش خاص اقتصادی همچون نفت و کاهش در سایر بخش‌ها همچون بخش تولید است. این اصطلاح در سال ۱۹۷۷ توسط نشریه اکونومیست برای توصیف تضعیف بخش تولید در هلند پس از کشف میدان بزرگ گاز طبیعی گرونینگن در سال ۱۹۵۹ ابداع شد. مکانیسم فرضی این است که هنگامی که صادرات در یک بخش به‌شدت افزایش می‌یابد، درآمدهای ارزی افزایش می‌یابد و واحد پولی این اقتصاد در مقایسه با ارز‌های خارجی (که در نرخ مبادله آشکار می‌شود) تقویت می‌شود. این امر باعث می‌شود سایر صادرات کشور برای خرید سایر کشورها گران‌تر شود، در‌حالی‌که واردات ارزان‌تر می‌شود و شدت می‌یابد. این موضوع باعث آسیب دیدن بنیه تولید کشور می‌شود.
تضعیف بنیه تولیدی کشور و کاهش حاشیه سود تولیدکنندگان، منجر به هجوم نقدینگی به سوی بازار‌های سوداگرانه مربوط به بخش‌های غیرقابلمبادله در اقتصاد می‌شود. با بروز این وضعیت، اگرچه تقویت واحد پولی کشور منجر به ورود ارزان کالاهای وارداتی شده است، اما رشد شدید قیمتی بخش‌های غیرقابلمبادله اقتصاد منجر به تقویت تورم می‌شود.
بیماری هلندی همچنین یکی از فرضیه‌هایی است که می‌تواند علت ناکام ماندن کمک‌های خارجی به کشورهای توسعه‌نیافته در بهبود وضعیت این کشورها را توضیح دهد. با‌این‌حال به‌رغم پژوهش‌های انجام‌شده در رابطه با بیماری هلندی، این پژوهش به نتیجه‌ای متفاوت رسیده است. طبق این پژوهش، «رشد در بخش حقیقی و تغییرات در نرخ بهره مهم‌ترین عواملی هستند که در ادبیات به عنوان مولفه‌های تاثیرگذار بر تقاضای پول در نظر گرفته می‌شوند و می‌توانند بخشی از متغیر بودن رابطه رشد نقدینگی و تورم را توضیح دهند. اما شواهد تجربی نشان می‌دهد تغییرات این عوامل نمی‌تواند تمام تغییرات در رابطه نقدینگی و تورم را توضیح دهد.»
درحقیقت نگارنده این پژوهش در اینجا قصد دارد ادعایی مشهور را در مورد رابطه نقدینگی و تورم در کشورهای نفتی را زیر سوال ببرد. او می‌نویسد: «در اقتصاد ایران در ابتدای دهه ۱۳۵۰ و ابتدای دهه ۱۳۸۰به‌رغم رشد قابل‌توجه نقدینگی در کشور، تورم متناسب با این رشد نقدینگی افزایش پیدا نکرده است و تغییرات نرخ رشد و نرخ بهره نیز به حدی نبوده که این تفاوت نرخ رشد نقدینگی و تورم را توضیح دهد. نگاهی به آمار در ایران و سایر کشورهای نفتی نشان می‌دهد دورانی که رشد نقدینگی تورم‌زایی پایینی داشته است دورانی بوده که کشور از درآمدهای نفتی سرشار برخوردار بوده که این درآمد‌ها به رشد واردات کالا و خدمات به کشور منجر شده است.»
چگونه رشد درآمدهای نفتی مانع از تورم می‌شود؟طبق این پژوهش، افزایش درآمدهای نفتی منجر به افزایش واردات به کشور شده و افزایش واردات نیز منجر به افزایش تقاضای پول در داخل می‌شود. این پول صرف خرید کالاهای وارداتی می‌شود و به‌نوعی از تورم‌زایی نقدینگی در کشور کاسته می‌شود. این مطالعه به بررسی داده‌های ۱۲ کشور عضو اوپک پرداخته است که شامل الجزایر، ایران، عراق، عربستان سعودی، امارات، کویت، قطر، نیجریه، گابن، جمهوری کنگو، آنگولا و گینه استوایی می‌شود. علاوه بر این ۱۲ کشور، دو کشور بحرین و عمان در حوزه خلیج فارس نیز در این مطالعه بررسی شده‌اند.
داده‌های بررسی‌شده در این پژوهش مربوط به دوره زمانی مورد استفاده از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۰ بوده است. بررسی‌های آماری این پژهش نشانگر این موضوع است که «به طور متوسط در پنج دهه ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۰ رشد نقدینگی در این کشورها حدود ۷واحد درصد بیشتر از تورم بوده است. این تفاوت در اقتصاد ایران محسوس‌تر است. به عبارت دیگر بخشی از رشد نقدینگی در این کشورها تبدیل به تورم نشده است. بدیهی است که این بخش از رشد نقدینگی که به تورم منتج نشده است با مولفه‌های اثر‌گذار بر تقاضای پول قابل‌تفسیر است.»
بررسی تاریخی و توصیه سیاستیبررسیهای پژوهش انجام‌شده در مورد ایران نشان می‌دهد «در دو دوره زمانی ابتدای دهه ۱۳۵۰ و ابتدای دهه ۱۳۸۰اختلاف بین رشد نقدینگی و تورم بیش از ۱۰درصد نیز بوده است. این دوره‌ها مصادف با وفور درآمدهای نفتی و افزایش واردات در کشور بوده است.» بررسی نسبت واردات به GDP یافته‌های جدیدی را در مقابل ما قرار می‌دهد. طبق این پژوهش «روند هماهنگ و هم‌راستای اختلاف نقدینگی و تورم با نسبت واردات نشان‌دهنده این است که همبستگی قوی بین نسبت واردات و قدرت تورم‌زایی نقدینگی وجود دارد و در دوره‌هایی که به دلیل وفور نفتی، واردات سهم بزرگ‌تری از اقتصاد ایران را فراگرفته قدرت تورم‌زایی نقدینگی نیز کمتر شده است.»
نکته مهم در رابطه با این مقاله این است که پژوهشگر به‌رغم نتایج مهم این پژوهش در رابطه با نقش واردات در تضعیف تورم‌زایی نقدینگی، توصیه‌ای به افزایش واردات نمی‌کند، زیرا «گسترش واردات برای کنترل اثر تورمی رشد نقدینگی می‌تواند به بخش تولیدی آسیب جدی وارد کند و از این جهت نمی‌تواند سیاست مفیدی برای بخش مولد اقتصاد باشد.»
منبع: فرارو
کلیدواژه: قیمت طلا و ارز قیمت خودرو قیمت موبایل رشد نقدینگی بر تورم رشد نقدینگی و تورم کشور های نفتی درآمد های نفتی درآمدهای نفتی افزایش واردات بیماری هلندی تورم در کشور نسبت واردات نشان می دهد تقاضای پول ابتدای دهه انجام شده بررسی ها درآمد ها نرخ رشد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۹۲۲۳۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
گزیده‌های نفتی هفته
خبرهای مربوط به امضای تفاهم‌نامه‌های مطالعه توسعه ۱۶ میدان گازی، برگزاری نشست نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی دومین اجلاس بین‌المللی ایران و آفریقا، آغاز عملیات حفاری ۶ حلقه چاه توسعه‌ای در میدان نفتی یادآوران و … را در گزیده‌های نفتی این هفته بخوانید.
امضای تفاهم‌نامه‌های مطالعه توسعه ۱۶ میدان گازی: این تفاهم‌نامه‌ها برای افزایش ۱۲۷ میلیون مترمکعبی تولید گاز کشور با سرمایه‌گذاری ۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلاری هلدینگ‌های پتروشیمی و شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی این هفته با حضور جواد اوجی، وزیر نفت امضا شدند.
اوجی در سخنانی در این آیین اعلام کرد که با مصوبه دولت، همه هلدینگ‌ها و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی می‌توانند در بخش بالادستی صنعت نفت سرمایه‌گذاری کنند.
وی همچنین با بیان اینکه امسال ۷۹ پروژه نیمه‌تمام به ارزش ۱۶ میلیارد دلار با هدف جهش تولید به بهره‌برداری می‌رسد، گفت: ۵۰ پروژه جدید نیز به ارزش ۲۵ میلیارد دلار امسال آغاز می‌شود.
محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران نیز اعلام کرد: با نهایی و اجرایی‌شدن این تفاهم‌نامه‌ها بیش از ۱۶ مخزن گازی کشور توسعه می‌یابد.
مرتضی شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی هم راهبرد اصولی دولت سیزدهم را تکمیل زنجیره ارزش به‌منظور پرهیز از خام‌فروشی و ایجاد ارزش افزوده از منابع هیدورکربوری دانست و گفت: مجوز حدود ۱۷ طرح پتروشیمی پس از بازنگری‌های انجام‌شده لغو شد و طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش جایگزین آن‌ها شدند.
وی همچنین از جمع‌آوری درمجموع یک میلیارد و ۴۰۰ میلون فوت‌مکعب از گازهای همراه شرق و غرب کارون، با سرمایه‌گذاری صنعت پتروشیمی، حداکثر تا سه سال آینده خبر داد.
برگزاری نشست نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی دومین اجلاس بین‌المللی ایران و آفریقا: سلیمان قاسمیان، مدیرکل آسیا، آفریقا و اقیانوسیه معاونت امور بین‌الملل و بازرگانی وزارت نفت در سخنانی در این نشست گفت: هم‌اکنون، براساس برآورده‌ها کشورهای آفریقایی بالاترین رشد اقتصادی را طی سال ۱۴۰۲ داشته‌اند و این مسئله چشم‌انداز روشنی را برای توسعه همکاری ما با این قاره در دو دهه آینده رقم خواهد زد.
رضا نوشادی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران هم از افزایش ۲۶ درصدی مصرف گاز جهان تا سال ۲۰۴۰ خبر داد،امیر هوشنگ کرمی، سرپرست امور بین‌الملل شرکت ملی گاز گفت که ایران به‌عنوان سومین تولیدکننده گاز مایع (ال‌پی‌جی) می‌تواند در افزایش صادرات این حامل انرژی در این قاره، نقش‌آفرینی کند، علی شاهوردی، مدیر هماهنگی افزایش ظرفیت و تعمیرات اساسی پالایشگاه‌های فراسرزمینی در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرد که ایران برای صدور خدمات فنی و مهندسی به آفریقا در حوزه پالایشگاهی آماده است و بیژن چگنی، مدیر کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی با تأکید بر اینکه هم‌اکنون عمده محصول صادراتی پتروشیمی ایران به قاره آفریقا کود اوره است، تصریح کرد: اکنون سالانه حدود ۳۵۰ میلیون دلار کود اوره به این قاره صادر می‌شود.
اذعان صندوق بین‌المللی پول بر افزایش صادرات نفت ایران: براساس آماری که صندوق بین‌المللی پول از اقتصاد ایران منتشر کرده است، بخش نفت در اقتصاد ایران در سال گذشته میلادی رشد قابل توجه ۱۵ درصدی را ثبت کرد.
این آمار حکایت از آن دارد که ایران در سال ۲۰۲۳ روزانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه صادر کرده است که نسبت به سال پیش از آن ۵۰۰ هزار بشکه افزایش داشته است.
دیگر خبرها: آغاز عملیات حفاری ۶ حلقه چاه توسعه‌ای در میدان نفتی یادآوران، آغاز تعمیرات اساسی سکوهای تولید گاز پارس جنوبی، برگزاری نشست بررسی مسائل و مشکلات حوزه سرمایه انسانی صنعت نفت و پیشرفت ۶۵ درصدی طرح بنزین‌سازی پتروپالایش تهران از دیگر خبرهای صنعت نفت در هفته جاری بودند.
پیشنهاد هفته: عکاس شانا این هفته به‌مناسبت روز جهانی کارگر یک روز با کارگران شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران همراه شد تا گوشه‌ای کوچک از تلاش‌های آنان را که عضوی مهم از صنعت نفت کشور هستند، به نمایش بگذارد و به آن‌ها خدا قوت بگوید؛ می‌توانید تصاویر این همراهی را اینجا ببینید.
حادثه تلخ برای جوان معلول ساروی که نخبه دانشگاه بود